Biến dị là hiện tượng con sinh ra khác với bố mẹ và khác nhau về một số đặc điểm.
Biến dị tạo nên sự đa dạng giữa các cá thể trong quần thể.
📌 Biến dị là cơ sở của tiến hóa và chọn giống.
Do sự tổ hợp lại các gen trong quá trình sinh sản hữu tính.
Là nguồn biến dị chủ yếu trong tự nhiên.
📌 Ví dụ: con lai có tổ hợp gen khác với bố mẹ → mang tính trạng mới.
Là những thay đổi bất thường trong gen hoặc nhiễm sắc thể.
Có thể xảy ra ngẫu nhiên hoặc do tác nhân môi trường.
Gồm 2 loại chính:
Đột biến là biến dị xuất hiện do sự thay đổi trong cấu trúc hoặc số lượng vật chất di truyền (gen hoặc NST).
Có thể có lợi, có hại, hoặc trung tính.
Là sự thay đổi cấu trúc của gen, tức là thay đổi trình tự nucleotit trên ADN.
Có thể dẫn đến thay đổi protein được tổng hợp → thay đổi tính trạng.
📌 Ví dụ: người mắc hội chứng Down có 3 NST số 21 thay vì 2.
Gồm 2 dạng:
Đột biến cấu trúc NST (mất, lặp, đảo đoạn, chuyển đoạn)
Đột biến số lượng NST (thừa hoặc thiếu 1 hay nhiều NST)
📌 Ví dụ: đột biến làm thay đổi màu hoa, hình dạng quả, màu lông...
Do sai sót trong quá trình nhân đôi ADN, phân bào
Do tác động của tia phóng xạ, hóa chất, tia cực tím,...
🔹 Trong chọn giống:
Người ta chọn lọc các đột biến có lợi để tạo giống mới: cây không hạt, hoa lạ màu,...
🔹 Trong tự nhiên:
Tạo nguồn nguyên liệu cho chọn lọc tự nhiên và tiến hóa
Biến dị tạo nên sự đa dạng giữa các cá thể
Đột biến là một dạng biến dị đặc biệt, xảy ra ở cấp độ gen hoặc nhiễm sắc thể
Đột biến có thể có lợi, có hại hoặc trung tính, nhưng đều góp phần vào tiến hóa và chọn giống
Mỗi mục (Khái niệm – Loại – Nguyên nhân – Ý nghĩa) nên đặt trong một section riêng
Dùng bố cục 2 cột:
Cột trái: nội dung văn bản
Cột phải: hình minh họa (NST, đột biến gen, cây đột biến...)
Hình so sánh đột biến gen – đột biến NST
Sơ đồ gen bình thường ↔ gen đột biến
Bộ NST bình thường ↔ người Down (3 NST số 21)
Ví dụ cây/cá thể đột biến có lợi: lúa thấp cây, dưa không hạt, hoa lạ màu