Sinh vật là những cơ thể sống có tổ chức đặc biệt, có khả năng thực hiện các hoạt động sống như:
– Trao đổi chất
– Sinh trưởng và phát triển
– Cảm ứng
– Sinh sản
– Di truyền và biến dị
– Thích nghi và tiến hóa
📌 Ví dụ về sinh vật: cây xanh, chim, cá, vi khuẩn, nấm,...
🔹 a. Cấu tạo tế bào
Mọi sinh vật đều được cấu tạo từ tế bào – đơn vị cấu trúc và chức năng cơ bản của sự sống.
Có thể là sinh vật đơn bào (vi khuẩn, tảo đơn bào) hoặc đa bào (thực vật, động vật).
📷 Hình minh họa:
Cấu trúc tế bào động vật và thực vật
🔹 b. Trao đổi chất và năng lượng
Sinh vật thu nhận chất từ môi trường (như nước, khí, chất dinh dưỡng...)
Chuyển hóa thành chất mới và năng lượng
Đồng thời thải ra chất cặn
📷 Hình minh họa:
Quá trình quang hợp
🔹 c. Sinh trưởng và phát triển
Sinh trưởng: tăng kích thước, khối lượng
Phát triển: biến đổi về hình thái và chức năng
📷 Hình minh họa:
Quá trình phát triển của ếch
🔹 d. Cảm ứng
Là khả năng phản ứng với các tác nhân từ môi trường như ánh sáng, âm thanh, va chạm...
Ví dụ: cây trinh nữ cụp lá khi chạm vào
📷 Hình minh họa:
Cây bắt ruồi Venus – cảm ứng khi có côn trùng
🔹 e. Sinh sản
Sinh vật có khả năng tạo ra thế hệ mới để duy trì nòi giống
Có thể sinh sản vô tính (tự phân chia) hoặc hữu tính (kết hợp giao tử)
📷 Hình minh họa:
Gà mẹ và gà con
🔹 f. Di truyền và biến dị
Di truyền: truyền lại thông tin di truyền từ cha mẹ sang con
Biến dị: xuất hiện những đặc điểm khác biệt ở thế hệ sau, tạo sự đa dạng sinh học
📷 Hình minh họa:
Mô hình di truyền Mendel
🔹 g. Thích nghi và tiến hóa
Thích nghi: sinh vật điều chỉnh đặc điểm để phù hợp với môi trường sống
Tiến hóa: sự biến đổi dần dần qua thời gian, tạo ra loài mới và đa dạng sinh học
📷 Hình minh họa:
Sự thích nghi ở các loài chim (Darwin's finches)
Các điểm khác biệt cơ bản:
Cấu tạo: Sinh vật có tế bào, vật không sống thì không.
Trao đổi chất: Sinh vật có, vật không sống thì không.
Sinh trưởng và phát triển: Sinh vật có khả năng lớn lên và thay đổi, vật không sống thì không.
Cảm ứng: Sinh vật phản ứng với môi trường, vật không sống thì không.
Sinh sản: Sinh vật có thể tạo ra cá thể mới, vật không sống không có khả năng này.
Di truyền và biến dị: Sinh vật có gen truyền cho đời sau, vật không sống thì không.
📷 Hình minh họa:
Cây và đá – sinh vật và vật không sống
Sinh vật khác với vật không sống nhờ những đặc điểm đặc trưng như: có tế bào, trao đổi chất, sinh trưởng, cảm ứng, sinh sản, di truyền và tiến hóa. Những đặc điểm này giúp sinh vật thích nghi với môi trường và phát triển đa dạng trên Trái Đất.