Vi sinh vật

Vi khuẩn que 🧫 (trực khuẩn) là vi khuẩn có hình dạng thuôn dài như cây gậy, thuộc loại tế bào nhân sơ, với cấu tạo đơn giản gồm:

• Thành tế bào 🧱: Bảo vệ và giữ hình dạng que đặc trưng.

• Màng sinh chất 🧤: Điều khiển trao đổi chất với môi trường.

• Tế bào chất 🥣: Chứa enzyme và chất dinh dưỡng cho hoạt động sống.

• Vùng nhân 📚: Chứa ADN dạng vòng, không có màng bao.

• Ribosome ⚙️: Nơi tổng hợp protein.

• Lông roi 🏊 (nếu có): Giúp di chuyển trong môi trường.

• Bao nhầy 🛡️ (ở một số loài): Bảo vệ và hỗ trợ bám dính.

Vi khuẩn que sinh trưởng nhanh, có thể gây bệnh hoặc có ích trong sinh học và công nghiệp.

Cầu khuẩn ⚪ là vi khuẩn có hình dạng tròn, cũng thuộc loại tế bào nhân sơ, với cấu tạo tương tự các vi khuẩn khác nhưng có hình thái đặc biệt:

• Thành tế bào 🧱: Bọc ngoài, giúp bảo vệ và duy trì hình dạng cầu tròn.

• Màng sinh chất 🧤: Điều khiển trao đổi chất giữa tế bào và môi trường.

• Tế bào chất 🥣: Chứa enzyme và các chất cần thiết cho hoạt động sống.

• Vùng nhân 📚: ADN dạng vòng, không có màng bao.

• Ribosome ⚙️: Tổng hợp protein cho tế bào.

• Bao nhầy 🛡️ (nếu có): Giúp chống lại tác nhân gây hại và hỗ trợ bám dính.

Cầu khuẩn thường sống theo từng đôi, chuỗi hoặc cụm, có thể gây bệnh (như tụ cầu, liên cầu) hoặc tham gia vào hệ vi sinh vật có lợi.

Xoắn khuẩn 🔄 (spirillum) là vi khuẩn có hình dạng lò xo hoặc dạng xoắn, thuộc loại tế bào nhân sơ, với cấu tạo cơ bản giống các vi khuẩn khác nhưng hình dạng đặc biệt giúp chúng di chuyển linh hoạt:

• Thành tế bào 🧱: Bảo vệ và giữ hình dạng xoắn đặc trưng.

• Màng sinh chất 🧤: Điều khiển trao đổi chất với môi trường.

• Tế bào chất 🥣: Chứa enzyme và các chất cần thiết cho sự sống.

• Vùng nhân 📚: Chứa ADN vòng, không có màng nhân.

• Ribosome ⚙️: Tổng hợp protein cho tế bào.

• Lông roi dài 🏊: Thường có 1 hoặc 2 roi ở hai đầu, giúp xoắn khuẩn di chuyển như vặn vít trong chất lỏng.

• Bao nhầy 🛡️ (ở một số loài): Hỗ trợ bảo vệ và bám dính.

Nhờ hình dạng xoắn và khả năng di động cao, xoắn khuẩn dễ xâm nhập mô cơ thể. Một số loài gây bệnh nguy hiểm như xoắn khuẩn giang mai (Treponema pallidum) hoặc xoắn khuẩn leptospira.

Virus HIV 🧬 (Human Immunodeficiency Virus) là loại virus gây suy giảm miễn dịch ở người. Khác với vi khuẩn, HIV không có cấu trúc tế bào mà chỉ gồm vài thành phần cơ bản:

• Vỏ ngoài (vỏ bọc) 🛡️: Là lớp màng lipid lấy từ tế bào chủ, có gai protein (gp120, gp41) giúp virus bám và xâm nhập tế bào.

• Capsid 🧱: Lớp vỏ protein hình nón bảo vệ vật liệu di truyền bên trong.

• ARN sợi đơn 🧬: Chứa 2 sợi ARN mang thông tin di truyền của virus.

• Enzyme đặc hiệu 🔧: Gồm enzyme phiên mã ngược (reverse transcriptase), integrase và protease – giúp virus nhân lên và tích hợp vào tế bào chủ.

Virus HIV tấn công tế bào miễn dịch (CD4⁺), làm suy yếu hệ thống phòng vệ của cơ thể. Nếu không điều trị, HIV có thể tiến triển thành AIDS, khiến người bệnh dễ mắc các bệnh nhiễm trùng và ung thư nguy hiểm.

Virus Corona 🦠 (Coronavirus) là một nhóm virus có thể gây bệnh ở người và động vật, từ cảm lạnh nhẹ đến các bệnh nghiêm trọng như SARS, MERS và COVID-19. Chúng không có cấu trúc tế bào, gồm các thành phần chính:

• Vỏ ngoài có gai 🌸: Là lớp màng lipid có các gai protein (spike – S) hình vương miện, giúp virus bám và xâm nhập vào tế bào chủ.

• Capsid 🧱: Lớp vỏ protein bảo vệ vật liệu di truyền bên trong.

• ARN sợi đơn (+) 🧬: Là vật liệu di truyền, mang thông tin để tổng hợp protein và tạo virus mới.

• Các protein phụ trợ 🔧: Như protein màng (M), protein vỏ (E), và nucleocapsid (N), giúp virus lắp ráp và tồn tại trong tế bào chủ.

Virus Corona tấn công tế bào đường hô hấp, lây lan qua giọt bắn và tiếp xúc gần. Chủng SARS-CoV-2 gây ra đại dịch COVID-19 với triệu chứng từ nhẹ đến nặng, thậm chí tử vong, đặc biệt ở người cao tuổi hoặc có bệnh nền.